سیاستمدار ایرانی ضد روس را چه کسانی به قتل رساندند؟ /فکر و ذکر او نجات اقتصاد ایران بود

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ۱۵ بهمن در تاریخ معاصر ایران تنها یادآور ترور نافرجام محمد رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۲۷ خورشیدی (۷۵ سال قبل) نیست. چرا که ۳۸ سال پیش از آن و در ۱۵ بهمن ۱۲۸۹ خورشیدی مرتضی قلی‌خان هدایت (صنیع الدوله) اولین رییس مجلس شورای ملی را ترور کردند.

آنگونه که عصرایران روایت کرده، قاتلان، دو کارگر گرجی تبعۀ روسیه بودند و با این که یکی از مشهورترین و برجسته‌ترین رجال تاریخ معاصر ایران را کشته بودند با استفاده از حق کاپیتولاسیون تحویل روسیه شدند و در ایران محاکمه یا مجازات نشدند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شهرت مرتضی قلی خان هدایت تنها به خاطر آن نبود که در اولین مجلس شورای ملی که دستاورد انقلاب مشروطه بود به ریاست آن رسید. او پسر دوم میرزا علی قلی خان هدایت (مخبرالدوله) بود و شگفتا که در چهارراه مخبرالدوله هم به قتل رسید.

جدای این برادر مهدی قلی‌خان هدایت از رجال مشهور دیگر بود که کتاب خاطرات و خطرات او همچنان یکی از مهم‌ترین منابع مطالعه تاریخ معاصر است. ( "مهدی‌قلی هدایت" با لقب مخبرالسلطنه به اتفاق برادرش مرتضی‌قلی و میرحسین خان پیرنیا نظام‌نامه انتخابات را تهیه کردند. علاوه بر این "مخبرالسلطنه" مسئول برگزاری اولین انتخابات مجلس شورای ملی در تهران بود.)

برای علاقه مندان به تاریخ معاصر، "مخبرالسلطنه" نامی شناخته شده است. این شهرت بیشتر ناشی از حضور او در مناصب مختلف سیاسی ایران در اواخر سلطنت قاجار و رضاشاه پهلوی است. زندگی این شخصیت سیاسی با سلطنت ۶ پادشاه و وقوع حوادث بزرگی چون ترور ناصرالدین شاه، مشروطیت، استبداد صغیر، نابودی سلسله قاجار، روی کار آمدن رضا شاه پهلوی، جنگ جهانی اول و دوم و اشغال ایران و به سلطنت رسیدن محمدرضا شاه همراه بود. "مخبرالسلطنه" در بیشتر این وقایع یا ناظری آگاه بود یا خود نقشی فعال داشت و در خاطرات و خطرات روایات دست اولی دارد).

این دو برادر در سفر ناصرالدین شاه به عتبات عالیات همراه پادشاه قاجار بودند و عنوان صنیع الدوله را هم ناصر الدین شاه به او داد چرا که پس از تحصیل در دارالفنون ( اولین دانشگاه ایران) روانۀ آلمان و مهندس معدن شد و در بازگشت و در ۱۲۷۳ خورشیدی کارخانه ریسمان‌ریسی را پایه گذاشت و از این رو او را یکی از بانیان صنعت نوین نساجی در ایران می‌دانند.

دانش و تخصص صنیع الدوله را ناصرالدین شاه بسیار پسندید و جدای لقبی که به او داد خویشاوند شاه هم شد چون دختر ولیعهد را به همسری برگزید. (احترام السلطنه دختر مظفرالدین میرزا یا مظفرالدین شاه بعدی)

داماد مظفرالدین شاه و پسر مخبرالدوله بودن برای هر رجل دیگر کافی بود که ایام را به عیش و نوش بگذراند اما رفتار مرتضی قلی خان هدایت با دیسیپلین بود و وجهۀ صنعتی و ملی هم داشت.

از او همچنین به عنوان یکی از پایه‌گذاران نیروی دریایی ایران هم یاد می شود چرا که در زمان مظفرالدین شاه روانۀ انگلستان شد و کشتی جنگی و توپ خرید.

البته او در زمان ناصر الدین شاه هم برای خرید کشتی به فرنگ رفته بود و اگر در خاطرات اعتمادالسلطنه انتقاداتی به او می‌بینیم مربوط به قبل است چون خود او قبل از ترور ناصرالدین شاه درگذشت و مرتضی قلی خان صنیع الدوله اما خرید و قرارداد اصلی کشتی را در دوران شاه بعدی انجام داد.

جالب این که نام یک کشتی را پرسپولیس و دیگری را مظفری گذاشت تا ایرانی‌ها احساس تعلق بیشتری داشته باشند. این اشاره هم جالب است که رجلی که به یکی از ریشه‌دارترین خانواده‌های تهران تعلق داشت و داماد شاه و صنیع‌الدوله بود زاده و بالیدۀ «چاله میدان» تهران بود.

او در دوران ریاست مجلس شورای ملی با لایحۀ قرضۀ دولت ایران از دو دولت روس و انگلیس مخالفت کرد و به یک چهرۀ ضد روس مشهور شد.

به جز او اتابک هم البته مخالف بود. اتابک را در ۸ شهریور ۱۲۸۶ کشتند و یک هفته بعد صنیع‌الدوله که می‌دانست هدف بعدی اوست از ریاست مجلس استعفا کرد.

نه تنها استعفا داد که مدتی به مجلس هم نمی‌آمد. دو سال بعد باز نمایندۀ تهران در مجلس شورای ملی شد و این را هم جالب است بدانید که با ۱۵۱۳ رأی چون کل آرای تهران ۵۸۲۵ رأی بود. بعدتر البته در دولت سپهدار تنکابنی ابتدا وزیر علوم و اوقاف و سپس وزیر فواید عامه شد.

فکر و ذکر مرتضی قلی‌خان هدایت یا صنیع‌الدوله اما «نجات اقتصاد ایران» بود و رساله‌ای هم با این عنوان نوشت و با پیشنهادهای مالی قرار بود امور مالیه را در دولت بر عهده گیرد.

روز ۱۵ بهمن هم در راه مجلس بود تا اولین بودجه پیشنهادی را به مجلس ببرد با این که هنوز عهده دار مقام اقتصادی در دولت نشده بود اما تجربه‌ها و تخصص او متنوع بود و پسر مخبرالدوله را در چهارراه مخبرالدوله دو کارگر گرجی تبعه روس به قتل رساندند و اگرچه اعتراف کردند برخی رجال دیگر در ایران آنان را تحریک و اجیر کرده بودند اما اسرار این قتل به طور کامل فاش نشد اگرچه جرم اصلی او اصلاحات مالی بود که طبعا با منافع کسانی سازگار نبود.

او امیر کبیر دوم ایران نبود ولی در دارالفنونی درس خوانده بود که امیر کبیر پایه گذاشته بود و از این رو دغدغۀ نوسازی صنعتی ایران را داشت هر چند زود دریافت تا سیاست سامان نگیرد اقتصاد و صنعت هم به‌سامان نخواهد شد و به همین خاطر وارد مجلس شد. صنیع‌الدوله هنگام مرگ تنها ۵۴ سال داشت و این یعنی آن همه کار را در آن دوران در همین عمر کوتاه انجام داده است.

۲۷۲۱۸

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1869290

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: مجلس شورای ملی قاجار ترور مجلس شورای ملی ناصرالدین شاه صنیع الدوله تاریخ معاصر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۹۰۱۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیش‌شرط‌های مشارکت مردم در اقتصاد چیست؟

حسین محمد صالحی دارانی نماینده مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ویژگی‌های لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم و ضرورت بررسی این لایه در صحن علنی مجلس، گفت: در حال حاضر بیشترین مشکلات کشور معطوف به مسائل اقتصادی که در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده است.

وی با اشاره مشکلاتی از قبیل بیکاری و رشد نقدینگی در کشور افزود: از این رو مقام معظم رهبری نیز توجه ویژه‌ای نسبت به این مساله داشتند و در چند سال اخیر شعارهای سال را متناسب با وضعیت اقتصادی موجود تعیین کرده‌اند.

این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه جهش تولید با مشارکت مردم، تاکید مقام معظم رهبری به مسئولین نظام بوده تا توجه بیشتری به اجرای مسائل اقتصادی داشته باشند، گفت: به واقع مسئولین باید به صورت عملیاتی وارد کار شده و از مباحثی همچون رونق تولید حمایت کنند.

صالحی دارانی با اشاره به لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم تاکید کرد: این لایحه با توجه به نقطه نظرات خاصی که در آن دیده شده می‌تواند گام بلندی در اقتصاد کشور بردارد. در این لایحه به خوبی مواردی در زمینه اعطای مشوق جهت سرمایه‌گذارهای خرد و همچنین اعطای معافیت ۱۰۰ درصدی جهت سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر برخوردار، پیش‌بینی شده است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: همچنین در این لایحه مالیات عملکرد تولید از ۲۵ به ۱۵ درصد رسیده است که می‌تواند امر مؤثری باشد؛ چرا که ما در این بخش حداقل با ۱۰ درصد کاهش مالیاتی مواجه بوده‌ایم.

این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در لایحه فوق پیش‌بینی‌هایی در رابطه با جلوگیری از فرارهای مالیاتی مد نظر قرار گرفته است، تاکید کرد: اگر ما بتوانیم جلوی فرارهای مالیاتی را به درستی سد کنیم و مقداری به تادیه مالیاتی در کشور نظم و انضباط دهیم حتماً مشکلات در این بخش برطرف خواهد شد.

وی با بیان اینکه کاهش مالیات تولید، ما را به سمت عدالت مالیاتی سوق دهد، تاکید کرد: حتماً در این شرایط مردم دلگرمی بیشتری پیدا خواهند کرد و تولید کنندگان رغبت بیشتری برای سرمایه‌گذاری پیدا خواهند کرد.

صالحی دارانی تاکید کرد: لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم با کاهش مالیات تولید و اعطای مشوق‌های هدفمند زمینه تحقق مشارکت بیشتر مردم در بخش مولد اقتصاد را فراهم خواهد کرد و در سال مزین به جهش تولید با مشارکت مردم ضرورت دارد تا مجلس به برخی از مسائل به طور جدی‌تر ورود کرده و در بررسی و نهایی‌سازی و همچنین تصویب لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم تسریع کند.

وی با بیان اینکه لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم پیش از هرگونه تصویب باید به درستی اجرا شود تاکید کرد: قطعاً نظارت بر اجرای لایحه مالیات‌های مستقیم امری مهم بوده و باید در این بخش هم مسائل به درستی مدنظر قرار گیرد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: حتماً پس از تصویب لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم نمایندگان با این مسئله همراهی خواهند کرد چرا که اجرای این مسئله بسیار امری مهم است و باید نظارت بر اجرای این قانون و لایحه مد نظر قرار گرفت.

وی با اشاره به اعطای معافیت ۱۰۰ درصدی جهت سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر برخوردار در لایحه فوق اظهار کرد: همچنین اعطای مشوق مالیاتی جهت جلوگیری از خام فروشی و حفظ زنجیره ارزش تولید، اعطای معافیت مالیاتی برای شرکت‌های فعال در مناطق آزاد جهت جذب سرمایه‌گذاری از جمله مباحث این لایحه قلمداد می‌شود البته باید به این نکته اشاره کنم که ما این موارد را پیش‌تر هم داشتیم.

وی با اشاره به اعطای معافیت مالیاتی در مناطق آزاد و همچنین در مناطق کمتر برخوردار اظهار کرد: به واقع این قبیل معافیت‌های مالیاتی پیش‌تر هم وجود داشته اما خیلی جدی گرفته نمی‌شد بنابراین ضرورت دارد با در نظر گرفتن لایحه اصلاح مالیات‌های مستقیم که به تازگی به مجلس شورای اسلامی ارائه شده است این گونه مسائل جدی گرفته شود تا بتوانیم برخی از مسائل در این بخش‌ها را عملیاتی تر کنیم.

وی تاکید کرد: ارائه اعطای معافیت مالیاتی جهت سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر برخوردار باعث خواهد شد تا شرکت‌های دانش بنیان به سمت این مناطق سوق پیدا کرده و فعالیت خود در این مناطق را مد نظر قرار دهند. بنابراین این لایحه می‌تواند در تحقق عدالت مالیاتی مؤثر باشد. به واقع بسیاری از نارضایتی‌های مردم از این بابت که تادیه مالیاتی عادلانه و درست شکل نمی‌گیرد بنابراین اگر ما این مسئله را به عدالت نزدیک کنیم قطعاً مردم رضایت بیشتری در این بخش خواهند داشت.

کد خبر 6096931 سمیه رسولی