سیاستمدار ایرانی ضد روس را چه کسانی به قتل رساندند؟ /فکر و ذکر او نجات اقتصاد ایران بود
تاریخ انتشار: ۱۷ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۹۰۱۰۲
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ۱۵ بهمن در تاریخ معاصر ایران تنها یادآور ترور نافرجام محمد رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۲۷ خورشیدی (۷۵ سال قبل) نیست. چرا که ۳۸ سال پیش از آن و در ۱۵ بهمن ۱۲۸۹ خورشیدی مرتضی قلیخان هدایت (صنیع الدوله) اولین رییس مجلس شورای ملی را ترور کردند.
آنگونه که عصرایران روایت کرده، قاتلان، دو کارگر گرجی تبعۀ روسیه بودند و با این که یکی از مشهورترین و برجستهترین رجال تاریخ معاصر ایران را کشته بودند با استفاده از حق کاپیتولاسیون تحویل روسیه شدند و در ایران محاکمه یا مجازات نشدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شهرت مرتضی قلی خان هدایت تنها به خاطر آن نبود که در اولین مجلس شورای ملی که دستاورد انقلاب مشروطه بود به ریاست آن رسید. او پسر دوم میرزا علی قلی خان هدایت (مخبرالدوله) بود و شگفتا که در چهارراه مخبرالدوله هم به قتل رسید.
جدای این برادر مهدی قلیخان هدایت از رجال مشهور دیگر بود که کتاب خاطرات و خطرات او همچنان یکی از مهمترین منابع مطالعه تاریخ معاصر است. ( "مهدیقلی هدایت" با لقب مخبرالسلطنه به اتفاق برادرش مرتضیقلی و میرحسین خان پیرنیا نظامنامه انتخابات را تهیه کردند. علاوه بر این "مخبرالسلطنه" مسئول برگزاری اولین انتخابات مجلس شورای ملی در تهران بود.)
برای علاقه مندان به تاریخ معاصر، "مخبرالسلطنه" نامی شناخته شده است. این شهرت بیشتر ناشی از حضور او در مناصب مختلف سیاسی ایران در اواخر سلطنت قاجار و رضاشاه پهلوی است. زندگی این شخصیت سیاسی با سلطنت ۶ پادشاه و وقوع حوادث بزرگی چون ترور ناصرالدین شاه، مشروطیت، استبداد صغیر، نابودی سلسله قاجار، روی کار آمدن رضا شاه پهلوی، جنگ جهانی اول و دوم و اشغال ایران و به سلطنت رسیدن محمدرضا شاه همراه بود. "مخبرالسلطنه" در بیشتر این وقایع یا ناظری آگاه بود یا خود نقشی فعال داشت و در خاطرات و خطرات روایات دست اولی دارد).
این دو برادر در سفر ناصرالدین شاه به عتبات عالیات همراه پادشاه قاجار بودند و عنوان صنیع الدوله را هم ناصر الدین شاه به او داد چرا که پس از تحصیل در دارالفنون ( اولین دانشگاه ایران) روانۀ آلمان و مهندس معدن شد و در بازگشت و در ۱۲۷۳ خورشیدی کارخانه ریسمانریسی را پایه گذاشت و از این رو او را یکی از بانیان صنعت نوین نساجی در ایران میدانند.
دانش و تخصص صنیع الدوله را ناصرالدین شاه بسیار پسندید و جدای لقبی که به او داد خویشاوند شاه هم شد چون دختر ولیعهد را به همسری برگزید. (احترام السلطنه دختر مظفرالدین میرزا یا مظفرالدین شاه بعدی)
داماد مظفرالدین شاه و پسر مخبرالدوله بودن برای هر رجل دیگر کافی بود که ایام را به عیش و نوش بگذراند اما رفتار مرتضی قلی خان هدایت با دیسیپلین بود و وجهۀ صنعتی و ملی هم داشت.
از او همچنین به عنوان یکی از پایهگذاران نیروی دریایی ایران هم یاد می شود چرا که در زمان مظفرالدین شاه روانۀ انگلستان شد و کشتی جنگی و توپ خرید.
البته او در زمان ناصر الدین شاه هم برای خرید کشتی به فرنگ رفته بود و اگر در خاطرات اعتمادالسلطنه انتقاداتی به او میبینیم مربوط به قبل است چون خود او قبل از ترور ناصرالدین شاه درگذشت و مرتضی قلی خان صنیع الدوله اما خرید و قرارداد اصلی کشتی را در دوران شاه بعدی انجام داد.
جالب این که نام یک کشتی را پرسپولیس و دیگری را مظفری گذاشت تا ایرانیها احساس تعلق بیشتری داشته باشند. این اشاره هم جالب است که رجلی که به یکی از ریشهدارترین خانوادههای تهران تعلق داشت و داماد شاه و صنیعالدوله بود زاده و بالیدۀ «چاله میدان» تهران بود.
او در دوران ریاست مجلس شورای ملی با لایحۀ قرضۀ دولت ایران از دو دولت روس و انگلیس مخالفت کرد و به یک چهرۀ ضد روس مشهور شد.
به جز او اتابک هم البته مخالف بود. اتابک را در ۸ شهریور ۱۲۸۶ کشتند و یک هفته بعد صنیعالدوله که میدانست هدف بعدی اوست از ریاست مجلس استعفا کرد.
نه تنها استعفا داد که مدتی به مجلس هم نمیآمد. دو سال بعد باز نمایندۀ تهران در مجلس شورای ملی شد و این را هم جالب است بدانید که با ۱۵۱۳ رأی چون کل آرای تهران ۵۸۲۵ رأی بود. بعدتر البته در دولت سپهدار تنکابنی ابتدا وزیر علوم و اوقاف و سپس وزیر فواید عامه شد.
فکر و ذکر مرتضی قلیخان هدایت یا صنیعالدوله اما «نجات اقتصاد ایران» بود و رسالهای هم با این عنوان نوشت و با پیشنهادهای مالی قرار بود امور مالیه را در دولت بر عهده گیرد.
روز ۱۵ بهمن هم در راه مجلس بود تا اولین بودجه پیشنهادی را به مجلس ببرد با این که هنوز عهده دار مقام اقتصادی در دولت نشده بود اما تجربهها و تخصص او متنوع بود و پسر مخبرالدوله را در چهارراه مخبرالدوله دو کارگر گرجی تبعه روس به قتل رساندند و اگرچه اعتراف کردند برخی رجال دیگر در ایران آنان را تحریک و اجیر کرده بودند اما اسرار این قتل به طور کامل فاش نشد اگرچه جرم اصلی او اصلاحات مالی بود که طبعا با منافع کسانی سازگار نبود.
او امیر کبیر دوم ایران نبود ولی در دارالفنونی درس خوانده بود که امیر کبیر پایه گذاشته بود و از این رو دغدغۀ نوسازی صنعتی ایران را داشت هر چند زود دریافت تا سیاست سامان نگیرد اقتصاد و صنعت هم بهسامان نخواهد شد و به همین خاطر وارد مجلس شد. صنیعالدوله هنگام مرگ تنها ۵۴ سال داشت و این یعنی آن همه کار را در آن دوران در همین عمر کوتاه انجام داده است.
۲۷۲۱۸
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1869290منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: مجلس شورای ملی قاجار ترور مجلس شورای ملی ناصرالدین شاه صنیع الدوله تاریخ معاصر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۹۰۱۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دولت نباید اقتصاد کشور را به موضوع ارز گره بزند
بهروز محبی نجمآبادی درباره شرایط اقتصادی کشور و اصلاح سیاستهای ارزی دولت اظهار کرد: در کشور در حوزه ارزی نیازهای کاذب و واقعی داریم و دولت باید تمرکز خود را بر نیازهای واقعی بگذارد و اقتصاد کشور را به موضوع ارز گره نزند. ما باید با تهاتر و استفاده از سایر ارزهای کشورهایی که از نظر راهبردی با ما ارتباط دارند و سایر شیوههایی که داریم تلاش کنیم نیاز واقعی به ارز را کاهش دهیم.
وی ادامه داد:با صادرات ویژه و تولید صادرات محور تلاش کنیم که ارز آوری را در کشور به صورت جدی پیگیری کنیم و اگر این اتفاق عملی شود، قطعا نیاز واقعی به ارز کاهش پیدا میکند و ما میتوانیم به راحتی پاسخگوی نیازهای کشور باشیم.
منتخب مردم سبزوار برای مجلس دوازدهم افزود: تا زمانی که نگاه سرمایهای به ارز داشته باشیم و افراد ارز را مانند یک کالا مبادله کنند و عرضه و تقاضا تعیین تکلیف کنند همین مشکلات وجود خواهد داشت؛ بنابراین مسئولان ما باید بدانند که در بحث ارز باید تلاش کنیم قانون مالیات بر عایدی سرمایه را به نتیجه برسانیم. در این زمینه شورای نگهبان میتواند کمک کند که در همین مجلس این موضوع را به نتیجه برسانیم.
محبی تاکید کرد: قانون مالیات بر عایدی سرمایه مشکلات ما را حل خواهد کرد. این قانون باعث میشود که نقدینکی به جای آن که به سمت سوداگری ارز رود به سمت تولید برود. تا زمانی که تولید در کشور به صورت جدی سود آوری برای مردم نداشته باشد قطعا رفتن به سمت دلالی ارز و سایر مشکلات در این حوزه وجود خواهد داشت و اینها همه ما را دچار مشکل خواهد کرد و اقتصاد و شاخصهای اقتصادی ما را تحت تاثیر قرار میدهد.
باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی مجلس